Ka room

Ka room hi tute thlam ropui ang emaw tute room nuam tak tak ang a ni hran lova, mawlmang ve tak a ni. Computer pakhat a awm a. Printer pakhat nen, tin a sir lamah hian khum tetakte pakhat, a bak zawng chu lehkhabu a ni tawp mai. Kum 2 vel kalta atang khan Mizoram chungchang ka vei zawng thil hrang hrang ka ziah chhuahna hmun a ni.

Valzotea hla "Runmawi" tih Vanlalsailova'n thiam tak maia a sak kha ka ngaihtuah fo thin. "Leng zawngte kimna ber runmawi" tih khan ka rilru a hneh viau thin. Hman deuh a, flat ka luah thin lai chuan Runmawi tih hi ka vuah ve ngat a ni. Tah chuan, Mizo chi tinrengte leng vek se ka duh a ni. Hetiang deuh bawk hian tuna ka room pawh hi keima tan chauh nilo, Mizo zawng zawng tan room a nih theih hi ka duh a ni.

He room atanga Mizoram tan ngaihtuahna ka sen chhete te hi hupo phal lovin ka ziak chhuak ta zel a. Web-site ah ka pholang thin a ni. A remchan apiangin Mizoram chanchinbu ho hnenah ka pe ve bawk thin a ni. web-site atang hian chanchinbu miten an lo la chhawng reng bawk.

Kristy Zinkawng

Rual pawl lo leh pa darben, keini ang tan hi chuan khawlaia lenchhuah fo ai chuan hostel room chhunga lehkhabu chhiar emaw mut tawp mai hi a thlan awm fo zawk thin. Hemi ni hi erawh, ka thianpa chuan tih tak meuhin lengchhuak turin min nawr tlat mai a. Ka peih lo tak zet..Cinema en a rawt dawn em ni aw…Vai film en tur a nih phei chuan..! huiha… Vanneihthlak takin kan hostel piah lawka park pakhata len a rawt ta hlauh a. Mahse, he park hi hmun nuam teh chiam a ni lo. Tun hma pawhin kal lo kal pel fo tawh a, a hranpa ngata va tlawh tur em em chi niin ka hre lo. Peih lo teh mah ila, min thutchilh tak tlatah chuan ka in siam ve ta nge nge a. Ka insiam lai chuan, vawilehkhatah engemaw thleng tur awm ni a hriatna hi ka nei ta pek a. Mak tak maiin ka thinphu a rang ta thut a, engemaw min mawlhtu hi a awm nghal a, ka ti deuh huih bawk a. Ni e, ka hre lawk a ni mai thei…Enge maw chu a thleng ngei a lawm…ka dam chhunga ka theihnghilh theih tawh ngai loh tur chu, chu park-ah ngei chuan a thleng a ni.

Chu park hmun ngei chu Kristy ka tawnna hmasa ber chu a ni. Nidangah chuan nula leh tlangval lo thu dun ral te, nunau leh naupang hlim taka tlankawi zawr zawrh hmuh tur a awm thin a. Mahse, vawiin ni hi chuan tumah hmuh tur an awm tlat lo. Chu park chu a reh ngawih ngawih mai. Chu park kan thlen hma lawk chuan, na tuar thawm ni awm tak hi ka hre tawh a. Ka ngaih a tha chiah lo na in bengchhe ri a ni ange tiin ka ngaizam lui a. Ka thianpa lah chu a ti ti tui nasa mai a. Ka tawng meuh lova, ka thianpa titi chu ka ngaithla meuh hek lo. Engemaw hian min mawlh tlat a ni. Ngai teh Park kawngkhar pui ber kan luh lai chuan na tuar tap thawm bawk chu ka hre leh ta a. Ka bengchhe ri bawk tiin ka la haider lui leh tho a. Mahse, a vawithumna atan kan piah lawk kawngpui leh park inkar tui luankawr atang a natuar mangang zet a rawn rik chhuah leh meuh chuan rang lutuk hian ka tlan phei nghal ta hlawk hlawk a. Ngaih teh ka va thlen chuan ka theihngilh tawh ngai hauh loh Kristy ngei chu tuiluankawr chhungah chuan a lo mu a ni. Motor kawng kalin a su palh a, tuiluankawrhah a lo tla lut a ni. Vai ramah chuan mihring an tam a, a ni, mi vak rawlai mai mai phei chu tuman an lo ngaihsak tha duh hauh lovang. An ni ang, in leh lo nei lo khawlaia vak mai mai hi sing rual chuang hi khawpui tinah an awm a ni. Mahse, Kristy-i hi chu danglamna tak a nei tlat. Tui luankawr atang chuan thei leh thei lovin min rawn melh tawk tawk a. Chutah nghak khawmuang lovin, tui luankawr atang chuan dim takin ka zuk pawm kang a. A hliamna tak avang chuan ka pawm kan laite chuan ka dim viau emaw ka tih laiin a tre ta thawt tho a.

Remchang lai berah chuan ka han nghat a. A ke chu a tliak ngei a ni, chuti chung chuan thawh a rawn tum tawk tawk a. Ka han nem mu lui a. A taksa chu tuihawk bawlhlawh zetin a chiah dum nuau a. Tuam lumna tur ka nei mai bawk si lo. Ka kamis hak lai chu ka han phelh a, ka tuam ta tawp a. Ka thianpa chuan mak ti em em leh hamhaih zet hian min lo thlek reng ringawt a. A titi tui lai erawh a tawp chiang tawh khawp mai. Chutah ka thianpa hnenah chuan damdawi In lam panpui vat a tul thu ka hrilh a. Ka thianpa chuan- ka beisei hauh lovin min chhang ta daih mai..“ a a teh suh” mi vak rawlai mai mai i buaipui avang khan i buaiphah thei tih i hria em? Ngawi rawh, Hospital Ambulance No. I nei em? Han phone teh….! Ka thianpa chuan tuman khatiang vak rawlai mai mai an rawn la duh hauh lovang…No. pawh ka nei lo… a ti ta daih mai a. Ni e, tuman hetiang mi hi an ngai pawimawh duh hauh ngai hauh lovang, “keiman ka enkawl thei a lawm” tiin ka rilru ka siam a. “kan hostel-ah ka hruai haw dawn ka ti ta a”. ka thianpa ngaihdan chu a ni lo nasa mai. Hostel-ah hruai a rem loh tur zia min hrilh ta bawrh bawrh a, mahse engmah ka ngaithlak sak tawh lo..ka pawm nawlh a…hman hmawh em emin hostel lamah chuan ka tlan haw pui ta a.

Ka enkawl ta ngei a. A dam loh chhunga ka buaipui zia leh hospital-a ka hruai nasat thin zia te kha aw…!! A ke na pawh a dam tawh..tunah chuan kan hostel kawt velah chuan hlim em emin a tlankual zak zak thei leh tawh a. Ummm…hming ala nei tlat lo…ka thianpa Naga pa chuan a farnu boral ta hming chawiin Kristy (Krisonovu tih atanga lak a ni awm e) tih a vuah ta a.

Ka thianpa pawh chuan a chhawnchhaih peih ta viau mai a. Mi lawm a hlawh thei em em mai a. Ka ei ang a piang a ei ve mai thin a. Vaccine pek hun chuan khawpuiah kan hruai ve mai thin. Hostel-a awm ve dangte chuan an ngaina ve ta thuai a. Mahse, a mah ngaina reng reng lo tu pawh an awm bawk. Chungte chuan vawi tam tak Kristy hi an vel thin a ni. Mahse, dan lova, hostela awm tirtu ka nih avangin engmah sawi theih ka nei lo. Kristy chuan taksa rawl themthum chungin dawhtheih takin a tuar a, a tan hmun nuam zawk zawng turin vawi khatmah min kal bo san ngai lo. Hrehawm chung pawhin ka bula awm a thlang zawk a. A rinawmna hi ka tluk theih ngai hauh loh tur chu a ni. Ka venthawn lutuk avangin bengchheng ngai lo tur leh awrawl chhuah lo turin ka zilh lawm lawm thin a, mahse siamtuin a siam chhan a nih zia erawh ka lo hriatpui hauh ngai lo. A siamtu a lo fak ve a lo ni zawk. Chu chu kei akzat hnih hnuai lam hian ka lo khap buai theih a ni lo.

Hetiang reng reng hian hun kan hmang chho a. Ka lenna apiangah min zui a tum a, kan in hnawt haw tak rum rum chang a awm a. Ka class kal pawhin, pawnah rinawm takin min lo nghak tang tang thin. Thiante nen kan inbiak lai chuan min rawn ti buai ngai lova, min lo thlir reng a. Midang an kal kiang ta tihah hian rang lutukin min rawn pan ve chauh thin. Khawpui hla zawka Bazaar tur leh mamawh lam tura ka chhuak min ngen ni hi chuan a buaithlak thei khawp mai….!

Tuk khat chu ni danglam tak a thleng ta. Ka zing tho hlim chu, pawnlamah chuan min lo nghak reng tawh a. Midang ang bawkin min lo lawm nghal a. Kan piah lawkah chuan Kristy ngai thei lo em em mai tu pawh chu tukthawh neitha lo zet main a rawn phei ve mek bawk a. Kristy chuan amah lo vel fo tu a ni tih a hre chiang khawp mai, tun hunah hian chhantu ka nei ti ni awm takin a han bauh ta zeuh a. Kristy tiin ka han khap a…a tawp ve ta nghal mai a…mahse, chupa chu a rawn kal hnai a, ka hmuh lai ngei chuan leng lawp khawpin a han pet ta mai a. Kristy angin tlawm zawka tan dan te, dawh thei taka nun dan te kan lo la zirthiam ve ngai lova, Chutah…ka tribal thin chu khawdur ang maiin a lo thawk nghal a, chu pa chu ka han zuan nghal ta rawp a. A nghawngah chuan nghet tak maiin ka han rek nghal ta a. A thaw a chham a, a in hambuai hle tawh. Ka tribal thin chu a lo chhe ta lua a ni, thlah mai ka tum lo, pa te zawk zawk ka ni bik bawk si lo…hostel a awm te chu an rawn tlankhawm a. Min thelh ta luai luai a, ka la thlah chuang lo. Ka thianpa chu a rawn thleng ve ta a. “I ti hlum dawn..tlah rawh” tiin ring takin ka bengah a rawn au ta a. Ka harh thut a, ka thlah ta a. Ni e..ka ti sual khawp mai..hepa hi thawchham ti tih der tawh a ni.

A nghawngchhuah chu a tha lo khawp mai. Hemi ni atang hian tualthah tum tih degree ka hlawhchhuak ta nghal a. University court/thuneitute hmaah inlan tura koh ka ni. Thil chiang tak chu; ngaihdamna sang ber pawh nise, ka course zawm lai zawng zawng pawh an cancel ang a, ka mark sheet leh transfer certificate min pekchhuah duh chuan ka vannei hle ang. Hemi ni atang chuan University ti ti ber ka ni a, chanchinbu thenkhat an rawn kal ta hial a. Mizo kawtlang pawl thenkhat ang chu ni se, an khawtlang pawlte hian mi tualchil a nih loh vek pawhin ramri hrul thlengin min chaih anga, ka mawngah ticket belin Treasury Square, Aizawl thleng rawk min pet chho ngei ang. Mahse, hnam pui zawk zingah heng thilte hi a thleng ngai vak lo..ka chungah pawh a thleng hran lo..A pawi ber erawh kan Mizo hming ka ti mawi lova, North East hming thlengin ka ti chhia a ni. Kan zirlai puite zingah chuan insurgency khawpui atanga rawn kal ka nihna a nemnghet leh zual a ni. Min tantu an awm a, min tan hauh lo tu an awm bawk. Sawi tam a ngai lo, ka rilru a hah! ka thaw hial a hah a ni. A hah satliah mai pawh a ni lo. Ka awm hi a nuam thlawt lo a ni ber mai. Hetih lai hian Kristy hian ka rilru hahna min hriatthiam pui ni awm takin min kalsan hla duh ngai hauh lo. Kristy hming phuahtu ka thianpa chuan theihtawpin min hnem a, a hriat ang ang in kawng min zawn pui a. Kawng hrang hrangin leilawn kan dawh kual a. A hun lai chuan leilawn awngrawp vek a ni. Keini zirlai mimawl thluakah hian innghahna tlak a chhuak mawh love. Ka thianpa chuan, dawt deuh te nen tang turin min han rawn vel thin..mahse, hei hi zawng ka ti thei lo. “Mizo tlangval ka ni a dawt ka sawi lovang” tiin ka thian Naga tlangval chu ka han chhampual khum ve ngial a. Ka thu sawi hi a dik a ni…Kristy chanchin dik tak hi ka hrilh ngei dawn a ni tih chu ka thu tlukna a ni.

Rilru hah takin hun ka hmang liam a, University Student reng reng chuan sakawlh melh hian min melh vek ni hian ka hria. Mi tam tak tan sakawlh tluk lek ni mah ila, ka chhungril nun rawn kheuh pha deuh ka thiante erawhin ka darah min beng thawr thawr hreh phah chuang hauh lo. Chung ka thiante chuan tlemin min thlamuan ve deuh a. Nithum ni a in her a, University thuneitute hmaah chuan ka inlan dawn ta a ni. University zirlai sang rual zingah keimah vang liau liau a, thukhawm tur an ni. Zahthlak tak a ni. Ka awmna hostel atang pawhin mahni chauh a kal ka duh a, mahse thian ten min zui ta tho va.

University court room chhung chu ka pianhnu lama vawikhatna atan ka han lut a, professor zahawm tak tak leh Vice chancellor hnenah chuan hawihawm chhuahin…luh ka dil mawihnai leh te te a, ka han wish nghal bawk a. Ka chungthu an rellai chuan, ding chunga awm mai ka inbeisei a. Mahse, ka hma a thutna awlah chuan thu turin min ti a. Hnial buai hran lovin, ka han thu a, ka chanchin hostel warden-in a lo buatsaih chu a han chhiar chhuak a. Hun kal tawha ka record an en a, mihring mihrinnaah sawisel bo ka ni lo, mahse hostel rorel phung kalpel erawhin ka awm ngai bik lo. Chu lehkha ziakah chuan Kristy chanchin erawh pakhat mah a lang ta miah lova, ka lawm ta phian zawk a. Zawhna tinreng min zawt a, tawngkam chaltlai pakhat mah an hmang duh lova, thil nihna tak min hrilh a. Ka chungthu leh ka thil tih dik loh tak mai chu an sawi hmiah hmiah mai a ni. A tawp lamah chuan enge ni sawi duh i neih le min ti ta a? He hunah hian Kristy chanchin ngei chu chung professor zahawm tak takte hnenah chuan ka sawi tur a ni. Ka sawi vek tur a ni tiin ka insiam rem tan ta a…!

Ramsa/Rannnungte hian dikna/zalenna an nei ve lo em ni? Duh hun huna tharum thawh hi dan kalh a ni lo bik em ni?. Heng zawhna te hi ka zawh buai an ngai lo. He University thu neitute zingah hian Animal Rights activist thenkhatte an awm ve miau a lawm..chung mite chuan ka dinhmun min hriatthiam pui ka beisei lova, Kristy dinhmun tal an hriatthiam ka beisei a ni. Ni e, a tawpah chuan an hrethiam ngei a lawm. Mahse, ka mihring pui chunga ka thil tih erawh pakhatte mahin min hrethiam lo. Pawi ka ti tak zet a ni tiin thupha ka chawi a.

An thutlukna chu hetiang hi a ni, min ngaidam a, kan course an cancel lovang, tunhnuah erawh ka hostel awmna a mite chunga tharum ka thawh leh a nih vaih chuan he university leilung hi ka chhuahsan vang vang ang. Pahnihna chu Hostel-ah hian tuman ramsa emaw ranvulh emaw kawl awih a ni lova, rang takin Kristy chu adopt tu emaw Private, Ngo, sorkar ten enkawlna tur hmun bik an siamah ka pe tur a ni.

University court room chhung atanga ka chhuak chu ka thaw huai a. Ka thian ten chanchin hre chakin min bawr luih luih a. Ka awmna Hostel thleng chuan min rawn lenchilh a. Ngaiteh..Kristy chu rang taka ka kalbo tir ngei chu a ngai ta a ni. A tuk atang chuan Chanchinbu atang leh mi hrang hrang hnenah chuan Christy adopt theitu tur chu ka zawng tan ta a. Thawm a reh vang vang mai. Karkhat chhunga ka zawn fel ngei a ngai a, karkhat a liam dawn ruai a ni tawh si. Rilru hah taka ka awm lai chuan ka phone chu a rawn ri ta vang vang a. Vai Pitar pakhat khawthlang awphawi zet mai hian, “Kristy chu ka lo enkawl ange” a rawn ti ta a. Ka lawm zia chu…sawi thiam har tak a ni. He pitar hi ram hla tak India hmar lama awm a nih avangin..a tukah chuan train-ah Kristy chuan theihna tur chu ka va buaipui leh nghal ta char char a.

A tuk lawkah chuan kan zin dun ta reng mai. Kan thleng chiah a, chawl khawmuang lovin, kan tum ram Pitar awmna lam pan chuan kan kal nghal ta vang vang a. Engemaw ti ti chuan, an in awmna chu kan va zawng hmu vet a mial a. Chu pitar chu, a tunu hnathawk mek nen an lo khawsa a, awm thei tawk tak leh in compound nei tha zet mai hi an lo ni a. A hma lawk hian an ui vulh hi an lo sun tawh a. Ui dang pawh an lo melh chiah tawh lova, mahse Kristy chanchin an lo hriat khan, he pitar hian a lo ngaihven ta riau a lo ni. Pitari-te in kan thlen chuan Kristy awmna tur tak niin ka hria. Hun ka neih loh em avangin hawsan nghal mai tur ka nih thu ka hrilh a. Pitar chuan ka thlenna tur te min zawt a, train station hnaih deuhah hotel thlenna ka zawn dawn thu ka hrilh chuan an in a, thleng nghal turin min nawr hle chungin train station hnaih taka awm ka duhthu hmangin ka hnar ta zawk a. Kristy chanchin erawh uluk zetin ka hrilh ta thung a. Vawiin atang hian hostel chaw aiah uichaw tuihnai tak tak a ei thei dawn a ni. A infiam kualna tur mual zau tak a nei bawk a. Nuam taka a khawsak theih ngei ka beisei pui hle a ni. Dik tak chuan, enkawlturte hi mi mumal lo deuh nise, ka hawn let leh duh ngat ang. Duhtui ve deuh ka ni..!

Kristy ka hawsanna pawh kum a vei dawn ruai tawh…Tuiluankawra ka hmuh lai kha chuan chuan Ui note mai ala ni. Tunah chuan a puitling ve hle tawh ngei ang tih ka ngaihtuah fo thin. Kha pitar ka hmuh khan tha takin a enkawl ngei dawn tih ka hriat avangin ngaihngam takin ka haw san kha a ni. Zan khat chu, tihtur em em ka nei lova, suangtuahna kawmin, ka khumah ka mu zal a, Kristy ka hmuh hmasak ber leh a zinkawng te ka ngaihtuah a. He tih lai tak hian lukham bula ka Phone dah chu a rawn ri a, mak tak maiin Pitari-te Phone.No chiah kha a lo ni a. Ka ngaih a tha thlawt lo…Hello ka han ti ta tawk a..Mr…“vawiin tlai khan Kristy chu kan inbul lawk tuihawk luankawr chhungah thiin kan chhar a ni” hnukulh zet hian mi rawn hrilh a. Hei bak hi a sawi lo, phone chu a dah nghal a. Tubauha chhut dawp hi niin ka in hria.

A mah ka hmuh hnuhnun ber chu Gate pawn ka chhuak tur a thlunna hrui mar pawt khawpa min rawn um zui kha a ni. Ka kalsawn laia hnung lam ka chhawn hnu a min rawn koh nan a bauh ri te pawh kha ala chiang lutuk tlat. Kristy kha khawi atanga lo kal nge a nih a, eng khaw chhuak nge a nih reng ka hre lo, chung chu a pawimawh ber hek lo..thil ka la hriatchian em em erawh chu tuiluankawra ka va hmuh kha a ni. Mangang em em leh tanpui ngai em em a, min lo melh tawk tawkna mitmeng kha nimin..ni lo…nachin lawk ang mai a chiang a la ni. Kristy hian tuiluankawra a tlak vawi hnihnaah chuan chhantu a hmu zo ta lo a ni…! Ka hming a lam a ni thei..mahse tanpuitu tur hmel reng a awm tawh lo. Mi ten engah maha an ngaih loh, an duhloh an paihna hmun-tuiluankawr chu Kristy tan nun bul tanna a ni a, a zin kawng tawpna pawh a ni.

Tunlai Mizote leh Media Culture

TUNLAI MIZOTE LEH MEDIA CULTURE

Nimin lawk khan tualthahna rapthlak tak a thleng a, dan pangaiin a him chin atangin khawtlang pawl ten an rawn dem nghal a. Press Release hial an siamin “hetiang hi thleng tawh suh se” tiin mipui an han hriattir” zet thin hi chu- sipai bang ka bo map thin. Pawi khawihna hrang hrang hi khawtlang pawl ten ‘thleng suh se’ an tih vang ringawt hian a thleng lo chuang hauh si lo. Tawngkama sawiliam mai thei ni pawhin a lang lo.

Mihring hian pawnlangah chuan ram leh khawtlangin sualna hrang hrang nia kan sawi thin; pawngsual, tualthahna, indona, tharum thawhna, chhungkaw innghirnghote hi duh lo viauin kan lang a. Heng buaina tih kian beiseiin rem leh muanna (peace, harmony, non-violence, satyagraha etc ) kan sawi a. A tak ramah erawh, kan tuipui ber leh kan duh ber chu ‘inghirnghona leh tualthahna-te’ hi zuk ni tlat si a.

Kausauti-chhungkaw buai zet chanchin hian kan mit a fah tlat. Hei mai a ni lo, Bollywood leh Hollywood film-ah te chuan mipatna/hmeichhiatna rawngkai leh tualthahna a tam ber a. Ram leh hnam indo dan chanchinte chu kan hmuh duh zawng ber a ni. Silai leh hmanraw tha ber ber hmanga, mahni mihring puite suasamna hi hmuhnawm kan ti a ni. Khawtlang pawl thenkhat thuneihna inpe chawpin mi thenkhat an khawnhlum ringawt mai te kan duh loh zia kan sawi a, mahse kan movie kan en duhzawng atang hi chuan kan lawm zawng ber ni awm zawk tak a ni.

Tun hnaiah communication tha zawk leh technology changkang zawk kan neih hnuah phei chuan mihring sukthlek a danglam sawt ta hle. Hmanraw changkang ber ber nuclear bomb leh silai changkang tak tak hmanga indona chuan kan mit leh beng a fah zo tawh lova, hman lai hun a (Ancient/medieval), fei leh chemsen hmanga indona chu kan duh leh tawh zawk a. Hetiang film hlawhtling zet zet Gladiator, Alexander The Great, King Arthur, Kingdom of Heaven, 300 te siam a ni chho ta zut zut a. Patling in chemsen hmang a, mi nghawng a sahchhum hmawk hmawkte chu hmeichhiate pawhin “an rap eih” tawh lova, “a va han ang kher em!” kan ti duh lek chauh tawh a ni.

Mihringte hian Pathian tluka thiltihtheihna engemaw tak neih chakna a lian a. Mihring thiamna in a phak loh thleng in kan suangtuahna chu movie-ah siam a ni. Spider Man, Fantastic 4, Super- Man, X-Men etc mai bakah mihring tak ni lo, siamchawp animation- (Ice age, Finding the Nemo, the incredible etc) te a awm chho ta zut zut a. Cyber khawvelah chuan a tak ram a a awm tawh lova, suangtuahna khawvelah kan cheng mek a ni.

Film culture hian a rawn tih lan chiam em em chu suangtuahna hlimthla, tualthahnate, pawngsualte, tharum thawhnate, chhungkaw buaina hi kan haw lova, kan lawm hluah hluah zawk a ni. Hei hian “hringnun maksak zia leh kawkalh si zia a tanglang a ni”.Technology a thang a, hmanni lawkah Zollywood kan sawi ri ve tan a. cam pakhat nen kan inveh kual ve a, Film angreng kan duang chhuak ve ta nawlh a. Kan nula leh tlangvalte chu uluk zet maiin an inpet dak nghal ve ngawng ngawng mai bawk a. In kiss kha changkang kan tehna tak ni mai awm a ni. Hei mai bakah Local Cable network kan uar chho a, Mizo Music video phei chuan North East India khawvel a run nghal thei mai bawk a. Kan music video-te chu Mizo hnahthlakte awmnaah tawh phawt a mikhual lo hle tawh a ni.

Kan Mizo siamchhuahte chuan kan tuihalna nasa chu a fah zawh loh avangin, ramdang/hnamdang thil kan mamawh ta a. Hollywood, Bollywood leh Korean ho siamchhuah tinreng mai chuan kan tisa leh thlarau ram thlengin min chiahpiah a. Korean ho film chuan thangthar sam (hairstyle) hmelhmang a ti danglam a. Tar te te pawhin Laltheri leh Saikuti te ni lovin, Anurag leh Prena chu an tuipui a, an hmu Mizo ta viau zui lehnghal a. Hetih teh hrepa kan buai tak avang hian thenkhat chuan Kausauti chuan kan Kristianna leh Culture thlengin ti dal thei dawn hial niin an hre ta hial a. Khaw thenkhatah chuan an khap titih ta rum rum a.

Sumdawnna tura duanchhuah film-te chu chhungkua, a pui-a-pangin kan thlir vek a. Naupangte tan pawh a him tur chin leh him lo tur kan ngaihtuah pui ngai meuh lova. Chu khawvelah chuan kan naupangte chu kan thanlen tir mawlh mawlh mai a ni. He culture hian kan zaithiam te sukthlek a thlak danglam a. An music Video siamchhuahte chu khawvel puma thawnchhuah tur a ni lem lo nain, global thei ber tura duan a ni. Kum hnih mi er awr tur khan Mizo Music Video a, SP-i te, Mimi-te leh Sailova te nunzia chu nunphung pangai vek tur emaw an lo ti a. Nu leh pa ten Entertainment mai a nihna erawh an hrilhfiah thiam si lo. Kan music video leh film-ah chuan hringnun kaihhruaina lam a tlem a. Mizo hip-hop music-ah te chuan “ang thawm” a tam a. An in phun lungawi chuang lem hlei lova, khawvel hi an tawng kual vel a ni ber mai. Media hmanga sumdawnna hi kan naupang ten an rawn phek zir mek a ni. Engvangin, India rama Child Sexual Abuse 2007-ah Mizoram hming a rawn lan filawr zak theih mai le….!! Ngaihtuahna sengtam lo zawng hian kan thang a ni mai lo maw?

Heng culture in a hrinchhuah tel chu fashion a ni. Engkim Fashion show a ang a, mawngtam lang thui apiang a changkang a ni tawh mai thin. ‘Changkang’ tak ni kan ni. Khawthlang rama celebrity-te chuan Million tel an thawkchhuak a, Sorkar hnenah pawh Tax tamtak tak an pe thin a ni. Mizo celebrity-te erawhin nuai an hmuh chuan an hlawk viau a ni, tax te chu khawilamah…mirethei hming hawhin tax an tlanchhiat san ziah a ni. Michael Jordan a, khawvel mi hausa (Million Air) pheikhawk bun ang kha, bengkang leh zawngtah ei thin te hian lo neih ve zel kan tum bawk a. Chawmhlawma state a thalai te chuan ek nei lo ang main kan leng a, nula ten mit chhin nei an uar a, sen theih pa tawpin hmui an hnawih a, kekawr ipte atangin TIRANGA leh GUTKHA an hmawm leh zoh zoh si thin a ni.

Technology changkang kan neih hi tangkai zawnga hman thiam ai chuan hmang thiam lo an tam a ni. Thil manto apiang changkang emaw kan ti tlat si. Thawhchhuah nei hauh lovin, Cell phone sing hnih man dawn kan hum run hlawm a. Kan message thawnchhuah thin erawh a changkang si lo a ni. Chhungkaw mamawh aia Cell phone manto buaipui an tam em em. Heng cell phone manto tak tak rawn tel te hi Mizoramah hman vek theih a la ni lo zui! Kan cell phone changkang tak tak te chuan kan nun mawih zet chu a rawn pholang zau sauh ta hle a. Tunhma thil inthup ru kha, hailan a ni ta. Kan mobile phone-te chu Mizo video maksak tak tak ten an luahlum ta run hlawm a. Mizo hmeichhia kum 16 pawh la tling tha thum lo tur kha patling hmaah tihtak zeta inphelh ruak hmuh tur a tam ta. Heng video hian state dang a hrut kual tan mek bawk a ni. Hnam dang ten Mizo hmeichhia chu an cheap an ti leh mek bawk a ni.

Heng thalai nun zia hrang hrang hringchhuaktu lian tak chu nu leh pa an ni. A bikin nu ho hi an ingaihtuah a tul. Kan mihausa nu, tih pui nikhua a, puan man to, pangpara chei mawi ngat rawn bih thlap, rapthlak khawpa mit hnawih dum, biang hnawih tai bawk te hi zingthawh hlima hmuh atan an itawm loh teh e. Incheina ngawt an buaipui avang hian an fate pawh an ngaihsak hman meuh tawh lova. Boarding/hostel-ah sum tam tak sengin an dah fur a ni lawm ni. Nu leh pa hlawhchham lutuk avang a ni lawm ni, boarding school tih angreng pawh hi a pun viau ni. Duah zet a chhungkaw tawngtaina neih pui ringawt hi a tawk lo tih hrethiam hi kan la tlem a ni. Nu leh pa tamtak chuan kan fate hi kan zuar titih a ni ber tawh mai. Ram kalphunga institution hmasa ber a mawhphurtu Nu leh pa hlawhchham lutuk nghawngchhuah chu tunlai Zoram hi a ni. Nu leh pate hian Chona in chhang ngam lo a nih rau rau chuan tawngtawpaw fa neih ringawt hi ingaihtuah tan a tul.

Technology changkang zawk chuan kan khawthlangah chuan sexual politics a rawn thlen a. Hemi lanchhuahna pakhat chu kan chanchinbu ho kalphungah hi a ni. Entertainment rawngkai chanchinbu a pung tial tial a. Khawtlang kalphung sawi ven theihna tur Journal hming vuah tlak erawh kan chikat hlauh thung si. Kan chanchinbu siamtu ho hi sumdawng an ni miau si…an sumdawn hlawk theihna tur ‘milem’ leh ‘thu’ siamchhuah an zir a ni ber tawh mai. Mipui sukthlek chuan kan chanchinbu kawm (cover) hmelhmang thlengin a thlak danglam a. Chanchinbu mi pakhat chuan “chanchinbu cover-ah hian tu emaw politician hmel emaw kan dah chuan hralh a kal thei lo…mahse, nula fengchhing deuh leh tlema (sexual image)sexy deuh chu hralh a kal em em thin” tih min hrilh a. Aizawla kan chanchinbu lar tak editor pakhat chuan fiamthu deuhin, "kan chanchinbu cover atan chuan “nula mal lang chin lo chu kan duh lo” tiin a sawi bawk a ni. Heng chanchinbu leitu ho hi thalai chauh chu ni se, a hriathiam awm e. Mahse, patling leh nutling te pawh hian sexual content/image nei deuh hi kan lo lawm viau ni tur a ni.

Patling thenkhat ten Routmawi chu an sawi thlarau a, patling tamtak tan erawh Sex Symbol a ni. Mipat hmeichhiatna an suahtuahna ti tam tu mai a ni. Vawikhat chu Kohhran pakhat office ka tlawhnaah chuan, patling ho chuan ‘lalroutmawi hnute hi siamtu pawh hian a vuahfuh chiang a nia!”tiin zuk han sawi mauh a. Hei mai a ni lo, kan chanchinbu Magazine lar deuh ho Cover atan chuan Mizo nulate chuan an mahni thlalak ngei chu an pe lut zut zut a, chanchinbu enkawltu pakhat chuan thenkhat chu “a nasa lutuk a, kan ti ngam lo zawk” a ti a ni. A eng amah a hma a, tawngtaw paw lar chak thlarawk hi kan tam tawh a ni. Hlawhtlin leh lar kan tum dan erawh pawisak kan nei map tawh lo thung si a ni.

Heng magazine cover hi a tha lo vek a ni hran lova, amaherawhchu khawthlang celebrity-te, Million tel hlawkchhuak thinte tih dan zawng zawng te Thingthupui Culture a mi ten kan lo entawn a, a engemaw deuh lai apiang kan lo entawn ta lutuk chungchang hingaihtuah tul chu a ni. Feminist thenkhat ngaihdan han hawh ta lawk ila, sum emaw lar duh vang emaw a Magazine cover-a thawmhnaw themhlem tak tak nen a, inphochhuak thinte hian an taksa hi an hralh tho lo em ni? Nawrhchizuar ten hmun leh hmunah an taksa an hralh a, heng Magazine cover a mi te hian an taksa hi kawngdangin an hralh tho lo em ni? Nawrchizuarte ai hian enge an danglam vak n

Heng magazine cover a thawmhnaw themhlem zet nena rawn langte engtin nge mi ten an lo hip dawn le? Patling tamtak ten pindan chhungrilah an lo suangtuah dan tur chu a turu viau ang. Chanchinbuah a hmuh dan tak rawn ziak chhuak phei se…he hmeichhia hi a thidang hial ang chu…..mahse, hei hi cho chhuah kan tum ber a ni mai lawm ni? An nu leh pa te pawhin pawi an ti lem lo bawk a ni mai em. Nu leh pa tamtak chuan kan fanute chu sex symbol a siamchhuah kan tum a ni mai lawm ni?

New Jersey leh London product ni awm tak tak, vairengte dai pawh pel zo si lo siamchhuah reng ai chuan…kan ti rau rau a nih chuan, khawvel pum emaw India ram chhung tal pawh el tum zawngin tlan ta zawk law law ila….! Kan khawtlang kalphung hi kan chik lehzual chu a hun tawh a ni. Kristian nunphung pangai leh society norms pel lutuka tlan vuk vuk hian nghawngchhuah nasa tak a nei thin tihte pawh i ngaihtuah ang u.

Kan artist (zaithiam/actors/actress)te pawh hi an nihna ang zawnah hian pawm mai tur a ni. Kan zaithiam tu emaw Sailova emaw hi corruption chungchang a ngaihdan zawh vak tur pawh a ni lo, zaithiam a nihna zawna cheibawl mai tur a ni. Entertainer leh social scientist-te emaw hi thuhmun emaw tih palh loh tur a ni. Duh leh corruption chungchang chu Mizoram University a, department of Political Science a mi te emaw zawh zawk tur a ni. Tlema professional deuha kan tlan ve hi a hun a ni.

Awle, ka han sawi tum ber chu; kan ram dinhmun chawikanna tur, (development) lam ai hian, hlimhlawp thil hi kan lawm telh telh emaw tih mai tur a ni. Hei hian, kan tunlai thangtharte sukthlek a kaihruai mek a ni. Development tel lovin, hunawl hnawhkhahna ang chi hi a kimchang tak tak thei hauh si lo. Nitin bungrua leh pawnlangah kan than a chak fu a. Chhungril nunah, ram hmasawnna tak tak tur ngaihtuah a, seprawtui tu te’n lawm an hlawh lo tan mek. Thangthar rilruah hian mahni sapatal mai mai chakna a lian telh telh emaw tih mai tur a ni ta. Tunhnai chanchinbu thar chhuak tamber chu entertainment rawngkai deuh ngawt a ni. Entertainment hi a tha lo a ni ngawt lo. Amaherawhchu, a aia hmasa tur thil a awm tih kan theihnghilh loh a tha hle. An nunzia kan entawn ber khawthlang hote khu, hlimhlawp thil ti thei turin an ram a intodelh a, an thawhchhuah chuangliam ringawt pawh tlan fe tham a ni. Entertainment uar thei khawp dinhmuna chuangkai tur khuan an thawhhah thin zia leh development chungchang an buaipui uchuak thin zia kan hmuh thelh tlat mai hi thil fuh a ni thlawt lo. Kutdawh state a chengte hian, thil pawimawh hmasa hlamchhiah a, entertainment ngawt ngawt kan lo uar uchuak a nih palh chuan, kan ramin a la tuar ngei ang le. Technology changkang zawk leh Media tha zawk ten remchang min rawn sihchhuah a, kan ram la thangkim lo zet cheimawi nan tangkaia hman tum zawnga kan insan mar a hun a ni.

Theirah

Zoram lamah Summer vocation hmangin hyderabad Mizo tam zawk ten min hawn san a. Tlaitin hian kan campus (Univ of Hyd) chhunga ramhnuaiah kan kal thin a. Tlai khat chu, theirah kan hmu a. Theite a ang ber mai. A kawr tel lova ei hian a thlum tui fu a. Mahse, darkar hnih hnu velah hian chilthli a tla tan anga, kan thal der mai ang tih erawh ka hlau fu. Mahse, vanneihthlak takin tunthleng hian kan dam sen lal chu a nia.

Mautam leh Zoram ( A pictorial history)

Mizote tluka mau leh kan nunphung inzawm nghet hi a vang hle awm e. Ziaktu thenkhat chuan Bamboo Based economy an ti hial thin. Kan history pawh mau tel lo chuan a kim thei hauh lo.
( Heng photo hi a neitu chu Lalhruaitluanga, Research Scholar, Dept of Plant Sc, University of Hyderabad ta a ni a. A neitu phalna tello hian lakchhawn awih a ni lo)
Bamboo forest chu a eng zo ta.


Thangnang chi khat, thangsi an tih chu a ni

Mautuai Chawhmeh

Kan rama mau awmsa hman tangkai kan la thiam meuh loh laiin, Japan mau kan sawi ri a. Forest ho mau chinna hmun chu a ni.

Insakna tur leh thildang atana hman tur Mau zawrh lai..

Mautamin a pianga puang ve ziah thin..thangnang

Mau rah

Mautam avangin ramngaw a eng deuh vek tawh

Peacock/hen Arawn Tui

Tunlai chu ka camera lei thar hman chhin ka duh avangin campus ramhnuai hi thiante nen kan fang zauh zauh thin a. Tlaikhat chu, arawn hi a rawn thlawkchhuak thut a, kan han en chiang a. A lo tui reng mai. Ka pianhnu lama arawn tui ka hmuh chhun a ni. Artui ai chuan a lian deuh zawk a. Pali a awm a ni.

Bonsai

Bonsai tih hi Chinese ho chinchhuah (Pinyin), Japanese ho chawilar chhoh a ni. A awmzia chu pot chhunga thlai/thing tihna mai a ni. Korean ho chuan bunjae tiin an sawi ve thung. Nikhat chu park pakhat kan kalnaah hian an lo dah tlar dul mai a. A mawi hlawm hlein ka hria.

Sertawk kung a ni. Pakhat a rah nghe nghe..

Kan vengah hian bonsai kung 10 vel ka nei ve a. A upa ber chu kum 10 vel zet a ni ve tawh. Hmawng kung leh phuanberh kung hi siam a awlsam deuh ber a. Far kung hi a nung mawh khawpin ka hria.

April par

Thingkung parmawi tak tak zinga ka mit la bertu pakhat chu April par hi a ni.

Khuanu hian a lo duang mawi hle a, khawvel kalchho zelahdamkhawhchuahna chance pawh a nei tha hlein ka hria.

Khaw dur pawh lo thleng se!

Fur a in tan a, khua a dur zing a, in rin hman hauh lovin ruah a sur thut thut a. Khaw dur hmel hi thenkhat tan chuan rap awm lek lek a ni thei e. Thenkhat tan erawh chuan tlai ni tla tur leh khawdur inchawhpawlh hi a mawi danglam em em a ni.

Heng khaw dur kara tlai ni tla tur mawi takte hi ka hlah phal lova. Ka han hmet leh ngawt hlawm pek a nih hi..!